- Công tác dân vận luôn được Đảng ta xác định là một trong những nhân tố quyết định thành công của cách mạng. Trải qua 95 năm qua kể từ khi thành lập (ngày 15/10/1930), công tác dân vận đã trở thành sợi dây máu thịt gắn kết giữa Đảng với Nhân dân ngày càng bền chặt, tạo nên sức mạnh vô địch đưa dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”. Thực hiện lời dạy của Người, trong suốt hơn 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Quân đội nhân dân Việt Nam không chỉ làm tròn chức năng đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất, mà còn luôn là lực lượng đi đầu trong công tác dân vận.
Cảnh sát biển Việt Nam – lực lượng vũ trang nhân dân trong Quân đội – đã sớm nhận thức sâu sắc rằng: Sức mạnh bảo vệ chủ quyền biển, đảo không chỉ nằm ở tàu thuyền, vũ khí, trang bị, mà còn ở “thế trận lòng dân” vững bền nơi biển khơi. Bởi vậy, song hành với nhiệm vụ chính trị trung tâm, lực lượng Cảnh sát biển luôn coi công tác dân vận là “chìa khóa” để mở rộng trận địa lòng dân trên biển, xây dựng niềm tin, khích lệ tinh thần, nhân lên sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.
Trong hệ thống lực lượng vũ trang, Cảnh sát biển giữ vị trí đặc thù: vừa là lực lượng chấp pháp, thực thi quyền chủ quyền, quyền tài phán trên biển; vừa là lực lượng trực tiếp gắn bó với đời sống sinh kế của ngư dân, cộng đồng ven biển và những cư dân trên các đảo tiền tiêu. Nhiệm vụ chuyên môn đòi hỏi sự nghiêm minh của kỷ luật, nhưng công tác dân vận lại đòi hỏi trái tim và sự khéo léo – đó là sự kết hợp vừa cứng rắn, vừa dung dị, mềm mỏng để xây dựng niềm tin nơi nhân dân biển đảo.
Không gian hoạt động của Cảnh sát biển là biển cả, nơi cư dân sinh sống phân tán, điều kiện sinh hoạt, giao thông, thông tin thường khó khăn hơn đất liền. Vì vậy, công tác dân vận phải linh hoạt về hình thức, thiết thực về nội dung, bám sát đời sống ngư dân, tôn trọng phong tục – tôn giáo địa phương, đồng thời kiên trì trong vận động, giáo dục pháp luật. Những chuyến hải trình tuyên truyền trên boong tàu, buổi nói chuyện ở âu thuyền, hay một lần cứu hộ giữa trùng khơi đều là những phương thức dân vận mang tính sinh tử và giáo dục cùng lúc.
Cảnh sát biển Việt Nam đã phát triển và thể chế hóa nhiều chương trình, mô hình dân vận mang tính đặc thù. Nổi bật là các chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”, “Cảnh sát biển với đồng bào dân tộc, tôn giáo”; các đề án văn hóa – giáo dục như Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”. Sự gắn kết bền chặt giữa các đơn vị Cảnh sát biển với chính quyền, đoàn thể và nhân dân các địa phương ven biển vớ các mô hình kết nghĩa đã góp phần xây dựng mối quan hệ đoàn kết, gắn bó quân – dân trên những địa bàn vốn phức tạp, nhạy cảm về an ninh chính trị, tôn giáo và dân tộc. Không chỉ tuyên truyền pháp luật, vận động ngư dân chấp hành quy định chống khai thác IUU, Cảnh sát biển còn trực tiếp hỗ trợ sinh kế, tặng cờ Tổ quốc, áo phao, tủ thuốc, khám chữa bệnh miễn phí, giúp hàng nghìn lượt bà con vơi bớt khó khăn trong đời sống hằng ngày.
Thống kê sơ bộ từ khi triển khai thí điểm đến nay đã có hơn 10.000 lượt cán bộ, Nhân dân được tiếp cận tuyên truyền; nguồn lực huy động cho an sinh, hỗ trợ ngư dân hàng tỷ đồng. Đặc biệt, trong những tình huống khẩn cấp trên biển, nhiều lượt phương tiện, tàu, xuồng của Cảnh sát biển đã vượt sóng gió, kịp thời cứu nạn hàng trăm thuyền viên, đưa ngư dân về bờ an toàn. Mỗi lần cứu người, mỗi lá cờ Tổ quốc được trao trên boong tàu, mỗi cuốn sổ tay pháp luật được gửi đến tay bà con ngư dân đều chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, góp phần củng cố niềm tin: “Cảnh sát biển luôn đồng hành cùng Nhân dân trên mọi hải trình”.
Một dấu ấn đáng chú ý khác là sự lan tỏa trong giáo dục thế hệ trẻ. Thông qua các cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”, những buổi nói chuyện truyền thống, hàng vạn học sinh, sinh viên đã được khơi dậy niềm tự hào, trách nhiệm với biển, đảo Tổ quốc. Đây là cách làm dân vận giàu tính chiến lược, gieo mầm tình yêu biển đảo cho thế hệ trẻ ngay từ trên ghế nhà trường.
Thực tế hoạt động cho thấy, công tác dân vận của Cảnh sát biển đã có bước phát triển mạnh mẽ, tạo dấu ấn sâu đậm không chỉ trong lực lượng mà còn lan tỏa tích cực trong toàn xã hội, thực sự là một điểm sáng trong công tác dân vận của Quân đội nhân dân Việt Nam, vừa góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh trật tự trên biển, vừa bồi đắp “thế trận lòng dân” vững chắc nơi đầu sóng ngọn gió của Tổ quốc.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, công tác dân vận còn đứng trước không ít khó khăn, thử thách. Tình hình an ninh, trật tự trên biển nhiều diễn biến phức tạp. Các hoạt động tranh chấp ngư trường, khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) và hành vi vi phạm chủ quyền vẫn xảy ra.
Do đặc thù môi trường tự nhiên và phạm vi hoạt động rộng lớn, Cảnh sát biển phải thường xuyên làm nhiệm vụ dài ngày trên biển, đối diện với bão tố, sóng gió khắc nghiệt. Nhiều xã đảo xa đất liền, dân cư thưa thớt, cơ sở vật chất còn hạn chế, khiến cho việc tiếp cận và tổ chức hoạt động dân vận gặp nhiều trở ngại.
Bên cạnh đó, vấn đề kinh phí, phương tiện, thiết bị hiện đại cho công tác tuyên truyền, vận động chưa đáp ứng yêu cầu; trong khi đó, nhiệm vụ của lực lượng ngày càng đa dạng, cường độ công tác cao, nhân lực mỏng, ảnh hưởng đến việc duy trì chiều sâu và tính bền vững của hoạt động dân vận.
Một thách thức nữa, đó là tác động từ mặt trái của kinh tế thị trường và mạng xã hội. Các thông tin sai lệch trên mạng dễ gây tâm lý hoang mang, tạo dư luận không có lợi, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác dân vận. Điều này đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển phải kiên nhẫn, sáng tạo và linh hoạt trong phương pháp tuyên truyền, vừa trực tiếp, vừa trên không gian mạng.
Để khắc phục những hạn chế, khó khăn, tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác dân vận trong thời gian tới, Cảnh sát biển Việt Nam cần tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:
Một là, quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân vận; triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Trung ương và Quân ủy Trung ương. Xác định dân vận là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt mọi hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị trong Cảnh sát biển.
Hai là, tăng cường sự phối hợp giữa Cảnh sát biển với các ban, ngành, đoàn thể, chính quyền các tỉnh, xã, phường ven biển, đảo. Xây dựng cơ chế phối hợp cụ thể, rõ trách nhiệm, đảm bảo thống nhất và đồng bộ trong tổ chức thực hiện, đặc biệt phải gắn chặt với phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trên biển” và chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”.
Ba là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về biển, đảo, gắn với phổ biến kiến thức về khai thác hải sản hợp pháp, an toàn. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, mạng xã hội để mở rộng kênh tuyên truyền, nâng cao sức lan tỏa, nhất là trong giới trẻ và cộng đồng ngư dân.
Bốn là, xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển có kỹ năng dân vận giỏi, tinh thần trách nhiệm cao, phong cách gần dân, trọng dân, hiểu dân. Tăng cường tập huấn, bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng truyền thông để đáp ứng yêu cầu mới.
Năm là, tiếp tục thực hiện hiệu quả các chương trình an sinh xã hội trên biển, hỗ trợ ngư dân khó khăn, kết hợp chặt chẽ công tác dân vận với cứu hộ, cứu nạn, y tế, khám chữa bệnh lưu động.
Sáu là, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cơ quan thông tấn, báo chí, truyền thông; xây dựng hình ảnh Cảnh sát biển “Bản lĩnh – Nhân văn – Vì Nhân dân quên mình – Vì Tổ quốc hy sinh”. Đồng thời, chủ động đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, thông tin xấu độc, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, củng cố niềm tin của Nhân dân với lực lượng.
Bảy là, gắn công tác dân vận với xây dựng “thế trận lòng dân” trên biển. Mỗi cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển là một “cầu nối” đưa đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với nhân dân, góp phần tăng cường niềm tin, sự đồng thuận xã hội.
Trong bối cảnh mới, để tiếp tục thực hiện tốt Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị (theo Quyết định số 23-QĐ/TW, ngày 30/7/2021 của Bộ Chính trị), lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam kiên định phương châm: “Tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị gắn với công tác dân vận”. Đó không chỉ là yêu cầu, trách nhiệm chính trị, mà còn là tình cảm, là lời hứa son sắt với Nhân dân – những người luôn tin tưởng, đồng hành cùng Cảnh sát biển Việt Nam trên hành trình bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Với truyền thống tốt đẹp được hun đúc suốt 27 năm qua, cùng sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy – Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành và sự ủng hộ, tin yêu của Nhân dân, công tác dân vận của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục được phát huy hiệu quả, là một trong những “trụ cột mềm” quan trọng góp phần xây dựng thế trận lòng dân trên biển – biểu hiện sống động của sức mạnh tổng hợp quốc gia trong bảo vệ chủ quyền, an ninh và phát triển biển, đảo./.