- Nhằm nâng cao năng lực, tổ chức, hoạt động của lực lượng thực thi pháp luật thủy sản trên các vùng biển Việt Nam, ngày 15/4/2014, tại TP. Đà Nẵng, lực lượng kiểm ngư Việt Nam chính thức thành lập và đi vào hoạt động. Kiểm ngư là lực lượng chuyên trách, có chức năng tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật thủy sản; thanh tra chuyên ngành thủy sản trên các vùng biển Việt Nam; tham gia công tác phòng, chống thiên tai và phối hợp tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn; bảo vệ an ninh, trật tự và chủ quyền quốc gia trên các vùng biển; hướng dẫn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật Việt Nam, pháp luật quốc tế về thủy sản đối với ngư dân và các tổ chức, cá nhân hoạt động trên vùng biển của Việt Nam.
Sau 15 ngày thành lập, lực lượng Kiểm ngư Việt Nam đã tham gia xử lý, giải quyết sự kiện ngày 01/5/2014, Giàn khoan Hải Dương-981 hạ đặt trái phép, nằm sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất thủy sản bình thường của ngư dân Việt Nam trên ngư trường khai thác truyền thống tại vùng biển của Việt Nam. Với sự đấu tranh kiên trì, kiên quyết, dứt khoát, khắc phục những điều kiện khó khăn, vất vả, nguy hiểm ngày đêm của lực lượng Kiểm ngư và các lực lượng chấp pháp của Việt Nam trên biển, kết hợp với đấu tranh ngoại giao, ngày 16/7/2014, Giàn khoan Hải Dương-981 đã phải rút ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Trong 10 năm qua, lực lượng kiểm ngư thường xuyên ngày đêm bám biển, đã điều động khoảng hơn 1.500 lượt tàu kiểm ngư đi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát nghề cá trên các vùng biển của Việt Nam.
Thời gian qua, tình hình an ninh trật tự trên biển vẫn diễn biến phức tạp. Tình trạng tàu cá nước ngoài xâm phạm trái phép vùng biển của nước ta vẫn diễn ra. Các hành vi vi phạm pháp luật thủy sản của tàu cá và ngư dân trong nước tuy đã hạn chế, nhưng vẫn còn, nhất là khai thác mang tính hủy diệt nguồn lợi và đánh bắt các loài thủy sản cấm…
Thực hiện nhiệm vụ trên biển, lực lượng Kiểm ngư đã trở thành chỗ dựa cho ngư dân yên tâm vươn khơi, bám biển.
Trước tình hình đó, Cục Kiểm ngư đã phối hợp với các lực lượng triển khai tuần tra, kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm pháp luật trên biển. Việc đảm bảo và duy trì sự hiện diện của lực lượng kiểm ngư trên các vùng biển, tạo sự tin tưởng để ngư dân yên tâm bám biển.
Bên cạnh việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân, lực lượng kiểm ngư đã phát hiện và xử lý trên 12.000 lượt tàu cá vi phạm khai thác IUU, lập biên bản, ra quyết định xử phạt thu nộp ngân sách khoảng trên 100 tỷ đồng.
Kết quả đã từng bước giảm dần được các hành vi vi phạm khai thác IUU trên biển hằng năm; theo dõi, quản lý chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát hành trình; ngăn chặn, yêu cầu rời khỏi vùng biển Việt Nam hàng chục nghìn tàu cá nước ngoài vi phạm khai thác ở vùng biển nước ta.
Ngoài ra, lực lượng kiểm ngư trong những năm qua cũng đã chủ động, tích cực tham gia công tác cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ ngư dân khi gặp sự cố tai nạn trên biển; hỗ trợ sửa chữa, lai dắt các tàu cá bị tai nạn trên biển về bờ an toàn, đưa ngư dân bị tai nạn lao động, ốm đau về bờ cấp cứu kịp thời.
Công tác kiểm ngư, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không theo quy định (IUU) đã có những bước đi thực chất hơn. Nhờ vậy, số lượng tàu cá “3 không: không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép” đã giảm mạnh từ hơn 17.000 chiếc năm 2023, xuống chỉ còn hơn 1.600 chiếc vào năm 2024, và tiến tới sẽ chấm dứt sớm nhất trong năm 2025,..
Tính đến hết tháng 11 năm 2024 Chi cục Kiểm ngư Vùng I, V đã thực hiện 21 chuyến tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển và 6 chuyến tuần tra của xuồng kiểm ngư. Qua đó kiểm tra 948 tàu cá, trong đó 931 tàu cá Việt Nam và 17 tàu cá nước ngoài; phát hiện 130 lượt tàu vi phạm, trong đó 110 tàu cá Việt Nam, 20 tàu cá nước ngoài vi phạm. Số tiền đã xử phạt 6,7 tỷ đồng, chưa bao gồm số liệu của 5 chuyến tuần tra tháng 12/2024 đang thực hiện nhiệm vụ trên biển.
Đối với hoạt động kiểm ngư địa phương, Cục Kiểm ngư đã tổ chức hơn 380 chuyến tuần tra, kiểm tra hơn 6.600 tàu cá, trong đó xử phạt hơn 720 tàu cá với số tiền xử phạt khoảng 14 tỷ đồng. Đối với hoạt động của lực lượng thực thi pháp luật trên biển Bộ Quốc phòng đã phát hiện, tuyên truyền, nhắc nhở tàu mất tín hiệu thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên biển gần 48.000 lượt tàu; yêu cầu gần 12.000 lượt tàu hoạt động gần ranh giới với các nước không xâm phạm vùng biển nước ngoài; kêu gọi nhắc nhở 477 lượt tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài quay trở lại vùng biển Việt Nam.
Bên cạnh đó, lực lượng Kiểm ngư phối hợp với Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng địa phương, hải quân vùng, kiểm ngư địa phương tiến hành tuần tra chung, tuần tra chuyên đề, hỗ trợ ngư dân khai thác thủy sản hợp pháp, chống khai thác IUU; ngăn chặn tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài tại vùng biển Tây Nam bộ và Vịnh Bắc bộ.
Ngoài hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, Cục Kiểm ngư hoàn thành việc xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các quy hoạch, đề án, chương trình và văn bản quy phạm pháp luật theo chức năng, nhiệm vụ của Cục, góp phần quản lý nghề cá bền vững, có trách nhiệm, chống khai thác IUU.
Công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản cũng đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo cơ sở pháp lý, chính sách cho việc phát triển bền vững ngành thủy sản qua hoàn thành trình ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ.
Việc phối hợp thực thi pháp luật thủy sản trên biển, chống khai thác IUU với các lực lượng thuộc Bộ Quốc phòng được triển khai mạnh mẽ, đồng bộ, hiệu quả; đặc biệt là mở các đợt cao điểm tuần tra, duy trì hệ thống tàu trực sẵn sàng thường xuyên trên biển để ngăn chặn tình trạng tàu cá, ngư dân Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý tại vùng biển giáp ranh, chồng lấn với các quốc gia khác…
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông đã có những bước đi thực chất và sâu sát hơn. Sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị liên quan ngày càng chặt chẽ, hiệu quả; việc kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực thủy sản đã có nhiều chuyển biến tích cực… Ngoài các biện pháp răn đe, hình thức tuyên truyền và giáo dục cũng được đẩy mạnh, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng. Đây là minh chứng cho sự chấp hành nghiêm ngặt hơn các quy định của pháp luật, đặc biệt là Luật Thủy sản 2017.
Mặc dù rất quyết tâm, nỗ lực, nhưng đến nay Việt Nam chưa gỡ được cảnh báo “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC). Nguyên nhân do còn một số nhiệm vụ, mục tiêu chưa hoàn thành so với yêu cầu của EC, cần thời gian và nguồn lực để triển khai thực hiện,…