Thanh Hóa tổ chức lễ hội đền Bà Triệu năm 2023

Khu di tích quốc gia đặc biệt Bà Triệu nằm cạnh QL 1A, thuộc làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc.

Vương Bà Triệu Trinh Nương, húy là Triệu Thị Trinh sinh ngày 2/10 năm Bính Ngọ (tức năm 226) tại vùng Quan Yên, quận Cửu Chân (nay là huyện Yên Định). Bà là anh thư hào kiệt, đẹp người đẹp nết, ý chí kiên cường, giỏi võ nghệ, mưu trí hơn người. Cha mẹ mất sớm, Triệu Thị Trinh ở với anh trai là Triệu Quốc Đạt, quan huyện lệnh có lòng yêu nước, thương dân.

Không cam chịu ách đô hộ tàn bạo của nhà Ngô đối với nhân dân ta, khi tuổi 17-18 Triệu Thị Trinh đã cùng anh trai Triệu Quốc Đạt tập trung lực lượng, dấy binh khởi nghĩa ở vùng núi Quan Yên. Nhân dân khắp nơi hưởng ứng tham gia, trong một thời gian ngắn, lực lượng nghĩa quân lên đến hàng vạn người. Sau khi Triệu Quốc Đạt mất, bà được nghĩa quân tôn làm chủ tướng, lãnh đạo cuộc khởi nghĩa.

Bước đầu, cuộc khởi nghĩa đã giành được nhiều thắng lợi, làm “chấn động Giao Châu”. Trước sự lớn mạnh của nghĩa quân, năm Mậu Thìn (năm 248), triều Đông Ngô đã phải cử viên tướng Lục Dận đàn áp các cuộc khởi nghĩa, giữ chức Thứ Sử Giao Châu chỉ huy một đạo 8.000 quân sĩ, có cả chiến thuyền yểm trợ đối phó với khởi nghĩa Bà Triệu.

Sau nhiều tháng vây hãm căn cứ chỉ huy cuộc khởi nghĩa tại núi Tùng ở thôn Bồ Điền (nay thuộc làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc) với hàng chục trận đánh đã diễn ra, nhưng giặc Ngô vẫn không đánh bại được nghĩa quân. Cuối cùng quân Ngô đã dùng mưu thâm kế hiểm đàn áp nghĩa quân, để giữ khí tiết anh hùng, Bà Triệu đã tuẫn tiết trên đỉnh núi Tùng. Sau khi hóa, bà hiển thánh phù dân, giúp nước.

Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, Bà Triệu là người phụ nữ đầu tiên được triều đình phong kiến phong Thần. Sau thời Tiền Lý, các triều đại phong kiến về sau phong sắc thần linh và Bà Triệu trở thành Phúc thần của làng Phú Điền.

Hình ảnh người nữ tướng khi ra trận mặc giáp vàng, đi guốc ngà, cài trâm vàng, cưỡi voi trắng ra trận và câu nói khí phách “tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp bằng sóng giữ, chém cá kình ở Biển Đông, làm cho trời yên biển lặng, cứu vớt dân lành, chứ đâu giống như người đời cúi đầu khom lưng làm tì thiếp cho người ta” trở thành biểu tượng cho lòng yêu nước nồng nàn, ý chí quật cường, quyết tâm đánh đuổi kẻ thù xâm lược của Nhân dân ta.

Mặc dù cuộc khởi nghĩa đã bị thất bại, nhưng đây là mốc son đỉnh cao khẳng định sự nổi dậy mạnh mẽ của Nhân dân ở thế kỷ II – III, thúc đẩy ý chí quật cường cho Nhân dân ta với quyết tâm đánh đuổi kẻ thù xâm lược trong suốt thời kỳ nghìn năm Bắc thuộc.

Trước công đức to lớn của Bà Triệu với đất nước, đền thờ Bà đã được lập dưới chân núi Gai – xây lăng, dựng tháp trên đỉnh núi Tùng để thờ cúng; Nhân dân làng Phú Điền tôn bà là Thần Hoàng làng thờ tại ngôi đình cổ của làng…

1775 năm đã trôi qua, nhưng tinh thần bất khuất của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu, cùng sự hy sinh anh dũng của anh hùng dân tộc Triệu Thị Trinh luôn được Nhân dân Thanh Hoá nói riêng, cả nước nói chung, tự hào, kính ngưỡng.

Để tưởng nhớ công lao trời biển của bà, từ ngày 19 đến 22-2 âm lịch hằng năm, đông đảo du khách thập phương lại hội tụ về làng Phú Điền để được hòa vào lễ hội đền Bà Triệu. Lễ hội được tổ chức với quy mô lớn, trong không gian rộng theo một quy trình khép kín rất chặt chẽ đền – lăng – đình, với nhiều hoạt động phong phú, đặc sắc và trang trọng, như: lễ mộc dục, tế lễ (rước kiệu, tế nữ quan), tế Phụng Nghinh, rước bóng, hội trận tại đình làng Phú Điền…

Đây là một hoạt động văn hóa mang ý nghĩa “uống nước nhớ nguồn”, tôn vinh khí phách anh hùng của hậu thế đối với Bà Triệu; thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc nói chung, di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật khu di tích Bà Triệu của tỉnh Thanh Hóa nói riêng.

Với những giá trị to lớn và nét độc đáo, năm 2022 lễ hội đền Bà Triệu đã được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.