- Từ sau năm 1954, đất nước ta đã nhiều lần tổ chức những cuộc duyệt binh trọng thể, không chỉ là nghi thức biểu dương lực lượng mà còn là sự kiện chính trị – xã hội mang đậm dấu ấn lịch sử. Mỗi cuộc duyệt binh đều khắc sâu trong lòng nhân dân niềm tự hào, niềm tin son sắt vào con đường cách mạng, khẳng định tinh thần đoàn kết và khát vọng hòa bình, thống nhất của dân tộc Việt Nam.
Ngày 1/1/1955, tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội, nhân dân Thủ đô nô nức đón chào Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng lãnh đạo Đảng Lao động Việt Nam. Đây là lần đầu tiên sau chín năm kháng chiến trường kỳ, Quân đội nhân dân Việt Nam tổ chức duyệt binh lớn ở Hà Nội, cũng là lần đầu tiên thế giới chứng kiến hình ảnh Việt Nam độc lập tổ chức duyệt binh chính quy. Đội hình duyệt binh khi đó gồm những chiến sĩ vừa đi qua những năm tháng khốc liệt, mang theo những khẩu pháo cao xạ – thứ vũ khí hiện đại bấy giờ, từng làm nên chiến thắng lẫy lừng ở Điện Biên Phủ tháng 5/1954. Trong bối cảnh Hiệp định Genève vừa ký kết, lễ duyệt binh 1955 là lời khẳng định mạnh mẽ năng lực của Quân đội nhân dân Việt Nam, đồng thời gửi đi thông điệp về ý chí kiên định của dân tộc trên con đường thống nhất đất nước. Hình ảnh nụ cười của Bác Hồ trên lễ đài, được Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhắc lại trong hồi ký Điện Biên Phủ – Điểm hẹn lịch sử, đã trở thành biểu tượng sáng ngời trong trang sử mới của Hà Nội nối tiếp Đông Đô, Thăng Long.
Mười tám năm sau, ngày 1/5/1973, cũng tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội chứng kiến một lễ duyệt binh trọng thể khác. Thời điểm này, Hiệp định Paris vừa được ký kết ngày 27/1/1973, mở ra thắng lợi ngoại giao quan trọng, chấm dứt sự can thiệp quân sự của Mỹ tại Việt Nam. Hàng chục vạn chiến sĩ và đồng bào trong niềm hân hoan, phấn khởi đã diễu hành, biểu dương sức mạnh đoàn kết. Nhật lệnh do Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc tại buổi lễ đã thể hiện quyết tâm sắt đá tiếp tục cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Lễ duyệt binh năm 1973 không chỉ là minh chứng cho sự trưởng thành vượt bậc của quân đội mà còn tiếp thêm niềm tin cho nhân dân cả nước trong chặng đường phía trước.
Ngày 15/5/1975, chỉ ít ngày sau chiến thắng lịch sử 30/4, tại TP.HCM (khi đó gọi là Sài Gòn) đã diễn ra lễ duyệt binh mừng đại thắng. Đây là sự kiện có quy mô lớn nhất từ sau tháng 9/1945 ở miền Nam. Hàng triệu người dân thành phố cùng cán bộ, chiến sĩ, học sinh và các tầng lớp nhân dân đã đổ ra đường. Các đội hình xe tăng, pháo binh, bộ đội chủ lực và dân quân diễu hành trong bầu không khí ngập tràn niềm vui thống nhất. Sự kiện ấy không chỉ khẳng định chiến thắng hoàn toàn của cách mạng mà còn củng cố niềm tin son sắt của nhân dân vào chính quyền cách mạng, mở ra kỷ nguyên mới – kỷ nguyên hòa bình, thống nhất và tái thiết đất nước.
Tiếp đó, ngày 2/9/1975, tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, lễ duyệt binh kỷ niệm 30 năm Quốc khánh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được tổ chức long trọng. Đây cũng là dịp toàn dân mừng thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Hơn 400.000 người dân và chiến sĩ cùng trên 600 đại biểu quốc tế đã hiện diện, chứng kiến một sự kiện lịch sử trọng đại. Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã điểm lại những thắng lợi vẻ vang của nhân dân ta trong suốt 30 năm dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng. Đại tướng Võ Nguyên Giáp duyệt đội hình các lực lượng và nhấn mạnh yêu cầu xây dựng quân đội chính quy, hiện đại, sẵn sàng bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng. Các khối quân binh chủng tham gia Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 xuất hiện trong đội hình diễu binh, làm sống lại khí thế hào hùng của dân tộc trong những ngày toàn thắng.
Ngày 2/9/1985, lễ duyệt binh kỷ niệm 40 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Đây là cuộc duyệt binh được đánh giá quy mô lớn nhất tính đến thời điểm đó. Đặc biệt, Quân chủng Không quân đã huy động số lượng lớn máy bay, trong đó có AN-26 và A-37, tạo nên khung cảnh hùng tráng trên bầu trời Ba Đình. Dưới mặt đất, các lực lượng vũ trang, công an, dân quân tự vệ cùng đông đảo nhân dân tham gia diễu hành, thể hiện sức mạnh toàn dân. Nếu như lễ duyệt binh 1955 nổi bật với những khẩu pháo cao xạ – chiến lợi phẩm thu được từ thực dân Pháp, thì đến năm 1985, quân đội ta đã có trong biên chế tên lửa SAM-2, SAM-3, xe tăng T-45 cùng nhiều loại vũ khí hiện đại, chứng minh bước tiến dài trong xây dựng lực lượng quốc phòng.
Nhìn lại chặng đường lịch sử, mỗi cuộc duyệt binh đều là cột mốc đánh dấu những thắng lợi oanh liệt và khát vọng cháy bỏng của dân tộc Việt Nam về độc lập, tự do và hòa bình. Những hình ảnh hào hùng ấy không chỉ khắc sâu trong ký ức nhiều thế hệ mà còn trở thành biểu tượng bất diệt của sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ.