- Kinh tế vận tải biển và công nghiệp tàu thủy là ngành có sức lan tỏa rộng nhất trong Chiến lược phát triển kinh tế biển của mỗi quốc gia biển. Vì vậy, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta và cùng các bộ, ngành đã đưa ra nhiều giải pháp, kế hoạch hành động nhằm phát triển ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam. Theo các chuyên gia hàng hải và đường thủy Việt Nam, dự báo giai đoạn 2024-2028, quy mô thị trường đóng tàu dự kiến sẽ tăng hơn 22 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng bình quân gần 4%/năm và sẽ dự kiến đạt khoảng 195 tỷ USD vào năm 2030. Nhu cầu thị trường trong nước đến năm 2050 trung bình cần khoảng 100 tàu/năm, do vậy ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam còn rất nhiều cơ hội phát triển. 
Từ tiềm năng và thách thức…
Với đường bờ biển dài, vị trí địa lý thuận lợi, xu hướng phát triển của thị trường đóng tàu thế giới, Việt Nam có tiềm năng và nhiều cơ hội để thúc đẩy ngành công nghiệp đóng tàu. Tuy nhiên, ngành công nghiệp tàu thủy Việt Nam cũng sẽ đối mặt với những tồn tại, khó khăn bởi trong thời gian qua chủ yếu phát triển theo bề rộng với tỷ trọng gia công lắp ráp là chủ yếu nên chưa gia tăng giá trị cao. Phần lớn cơ sở hạ tầng và công nghệ của các nhà máy đóng tàu của Việt Nam đầu tư với thời gian đã lâu và không đồng bộ về công suất cũng như công nghệ, thiếu nguồn vốn để đổi mới công nghệ nên khả năng cạnh tranh với các sản phẩm hiện đại trên thị trường quốc tế còn thấp. Bên cạnh đó, các ngành công nghiệp phụ trợ như luyện kim, thép, chế tạo máy hầu như chưa có, toàn bộ vật tư chính cho đóng tàu phải nhập khẩu làm giảm tính chủ động và khả năng cạnh tranh của ngành công nghiệp tàu thủy Việt Nam.
Để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành đóng tàu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, trước hết, Việt Nam cần tận dụng xu thế ngành đóng tàu thế giới đang dịch chuyển về châu Á, phát huy những tiềm năng về vị trí địa lý và nguồn nhân công sẵn có trong nước, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, đặc biệt với các nước có công nghệ tiên tiến hàng đầu trong khu vực và thế giới như Hàn Quốc, Nhật Bản.
Trong hơn nửa thế kỷ qua, Hàn Quốc đã vươn lên trở thành một trong những trung tâm đóng tàu hàng đầu thế giới với doanh thu ấn tượng và có tầm ảnh hưởng đối với công nghệ hàng hải toàn cầu.
Theo số liệu mới nhất, ngành đóng tàu Hàn Quốc năm 2024 mang lại doanh thu khoảng hơn 24 tỷ USD, đóng góp khoảng 6,5% GDP Hàn Quốc, chỉ đứng sau công nghiệp bán dẫn và ô tô.
Riêng 3 tập đoàn lớn nhất của Hàn Quốc gồm HD Hyundai Heavy Industries, Hanwha Ocean và Samsung Heavy Industries đạt lợi nhuận kinh doanh khoảng gần 1,59 tỷ USD. Riêng Hanwha Ocean ghi nhận doanh thu 7,87 tỷ USD, lợi nhuận kinh doanh hơn 173 triệu USD.
Theo giáo sư Yang Young-mo, chuyên nghiên cứu trong lĩnh vực liên quan đến công nghiệp đóng tàu của Hàn Quốc, ngành đóng tàu thế giới đang có những chuyển dịch lớn. Ngành đóng tàu Mỹ hiện không còn là chủ lực. Trong khi đó, Hàn Quốc đã phát triển vượt bậc về kỹ thuật đóng tàu.
Sau khi tiếp nhận công nghệ từ Nhật Bản, Hàn Quốc đã nỗ lực đổi mới, vươn lên từ một nước nhập khẩu công nghệ, thiết bị, nhờ chiến lược phát triển khoa học, công nghệ nay thành cường quốc đóng tàu.
… Đến cơ hội hợp tác đầu tư
Cuối tháng 8/2025, tại Hội thảo công nghệ đóng tàu và logistics được tổ chức tại Gyeongsangnam-do, Hàn Quốc, nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc bày tỏ mong muốn thúc đẩy xúc tiến hợp tác đầu tư với Việt Nam.
Ông Chang Hun Ju, Giám đốc Công ty VK Sunyang Shipbuilding cho biết ông đã tới Việt Nam nhiều lần và dự định trong tháng 9/2025 sẽ tiếp tục tới Việt Nam xúc tiến, khảo sát địa hình, tìm kiếm vị trí phù hợp cho việc đầu tư một nhà máy đóng tàu tại Việt Nam.
Một trong những doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái Samsung Heavy Industries, chuyên cung cấp thiết bị công nghiệp và vật liệu cho ngành đóng tàu, LNG (Khí tự nhiên hoá lỏng), đó là Công ty Cổ phần NeoTech và New Tech – công ty gia công tôn kẽm & thiết bị cắt laser. Mặc dù mới được thành lập năm 2022 nhưng sản phẩm của công ty đã được cung cấp cho một số nhà máy đóng tàu lớn của Hàn Quốc, trong đó có HD Hyundai Heavy Industries. Trong số các công ty sản xuất vật liệu đóng tàu ở Geoje, Tongyeong và Goseong (Hàn Quốc) thì Công ty Neotech là nhà máy duy nhất có thiết bị gia công laser và phần lớn dây chuyền sản xuất áp dụng tự động hóa.
Theo ông Ryu Chang Soo, Giám đốc Công ty Neotech, hiện tại ngoài cung cấp thiết bị cho các nhà máy đóng tàu lớn, công ty đang dự kiến vận hành kho hậu cần đúng lúc (JIT), nhập khẩu máy móc và thiết bị cần thiết cho tàu từ Việt Nam và lưu trữ tại nhà máy Newtech, để sau đó giao cho nhà máy đóng tàu khi cần. Bằng việc áp dụng công nghệ tiên tiến, tiêu chuẩn trong sản xuất các linh kiện và với bằng chứng hiện công ty đang cung ứng linh kiện cho một số nhà máy đóng tàu lớn của Hàn Quốc, Công ty Neotec và Newtech hoàn toàn có thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu đặt ra của các đối tác phía Việt Nam.
Công ty Byucksan Insulation (thành lập năm 2000) là doanh nghiệp chuyên thiết kế và gia công vật liệu cách nhiệt, chống cháy cung cấp cho các nhà máy đóng tàu. Công ty còn đảm nhận khâu lắp ráp và gia công phù hợp với kết cấu phức tạp của các loại tàu. Hiện tại, khách hàng chính của của Công ty Byucksan Insu là các nhà máy đóng tàu hàng đầu thế giới như Samsung Heavy Industries và Hanwha Ocean. Ngoài ra, công ty còn hợp tác với nhiều nhà máy đóng tàu vừa và nhỏ trong và ngoài nước.
Ông Lee Won Ki, Giám đốc kinh doanh Công ty Cổ phần Byucksan Insulation cho biết Công ty Byucksan Insu cũng đã xuất khẩu vật liệu cách nhiệt dùng cho ngành đóng tàu sang Việt Nam, đồng thời bày tỏ mong muốn tiếp tục mở rộng đầu tư sang Việt Nam và khẳng định hoàn toàn có thể đáp ứng được các yêu cầu của nhiều doanh nghiệp đóng tàu tại Việt Nam.
Giáo sư Yang Yong-mo, một chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu về ngành công nghiệp đóng tàu của Hàn Quốc, cho rằng hiện có một số nước có khả năng cạnh tranh về chi phí sản xuất, trong đó có Việt Nam. Đặc biệt khi nhu cầu thị trường gần đây đòi hỏi phải có chi phí thấp, công nghệ mới và tàu thân thiện với môi trường, rất cần có sự hợp tác để phát triển ngành công nghiệp đóng tàu trong từng khâu cụ thể. Hiện các nhà máy đóng tàu Hàn Quốc có lợi thế thiết kế, mua sắm, hỗ trợ kỹ thuật, trong khi các nhà máy đóng tàu Việt Nam có lợi thế về sản xuất do nhiều yếu tố, trong đó có chi phí thuê nhân công tại Việt Nam hiện nay rẻ so với nhiều thị trường khác trên thế giới.
Hy vọng trong tương lai không xa, ngành công nghiệp đóng tàu Việt Nam và Hàn Quốc sẽ hình thành một mô hình đôi bên cùng có lợi để đảm bảo khả năng cạnh tranh về chi phí, đồng thời tạo điều kiện về công nghệ để Việt Nam có sự phát triển bứt phá trong lĩnh vực này./.